Konstelacje Romana Jaworskiego

Roman Jaworski, pisarz przez wielu zapomniany, pozostaje w świadomości historycznoliterackiej przede wszystkim prekursorem dwudziestowiecznej groteski, a także pisarzem drugorzędnym, którego projekt artystyczny do tej pory nie doczekał się pełnej rekonstrukcji. W celu ukazania jego pełniejszej sylwetki Weronika Szulik uwzględniła cały dorobek pisarza, zwłaszcza jego bogatą publicystykę, w tym nieznane artykuły polityczne i recenzje teatralne z lwowskiego ?Dziennika Polskiego? (1913) oraz ? redagowanego przez niego ? ?Nowego Słowa? (1918?1919). Natomiast wpisanie Jaworskiego w konstelacje wybitnych przedstawicieli epoki, czyli Stanisława Ignacego Witkiewicza, Karola Irzykowskiego oraz Stanisława Brzozowskiego, sytuuje go w szerszym kontekście polskiego i europejskiego, szczególnie środkowoeuropejskiego, modernizmu początku XX wieku. Książka Weroniki Szulik wyróżnia się intelektualnym rozmachem, erudycją, odwagą interpretacji wątków nieoczywistych, wynalazczością we wskazywaniu badawczych problemów. Autorka odsłania nieoczywiste zbieżności między pomysłami rozmaitych autorów, budujących polski (i nie tylko) modernizm. Prof. Sylwia Panek Metoda konstelacyjna okazuje się szczególnie użyteczna w przypadku analizy utworów odznaczających się tak znaczną hermetycznością retoryczną oraz nieprzejrzystością semantyczną, że dopiero ich usytuowanie w konstelacyjnej sieci innych utworów (a także idei, stanowisk, postaw?) może pozwolić rozwiązać ich ?język? i zrozumiale przemówić do czytelnika. Konstelacyjne układy tekstowe stanowią zarówno czynnik uwalniający stłumione dotąd znaczenia, jak i ograniczający ramy dla rozpleniającej się wieloznaczności tego rodzaju przekazu. Jest to niewątpliwie przypadek utworów Jaworskiego. Prof. Ryszard Nycz