Józef Mackiewicz
Józef Mackiewicz
Józef Mackiewicz był polskim pisarzem, dziennikarzem i publicystą politycznym. Jako jeden z pierwszych podjął się badań nad zbrodnią katyńską, a jego twórczość literacka poświęcona była często trudnym, dramatycznym wydarzeniom z naszej historii. Znany jest z odważnego jak na swoje czasy dokumentowania zbrodni sowieckich, za co zapłacił osobistą cenę, bezkompromisowej postawy na emigracji, wyrazistych poglądów - oraz jako klasyk polskiej prozy, autor takich powieści, jak "Droga donikąd", "Lewa wolna", "Sprawa pułkownika Miasojedowa", "Nie trzeba głośno mówić" i wielu innych.
Józef Mackiewicz urodził się 1 kwietnia 1902 roku w Sankt Petersburgu. Od 1907 roku mieszkał w Wilnie. Jako uczeń gimnazjum brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej oraz walczył w obronie w 1920 roku. Po wydostaniu się z niewoli studiował na Uniwersytecie Warszawskim, na wydziale przyrodniczo-filozoficznym, podjął się również nauki na Uniwersytecie Stefana Batorego - z powodów finansowych studiów jednak nie ukończył. Od wczesnej młodości pisał - publikował felietony, artykuły i reportaże, w których od samego początku nie stronił od społeczno-kulturowej i politycznej krytyki. Jego pierwszy ślub się rozpadł, a po kolejnym nieudanym związku zawarł ślub prawosławny z niejaką Barbarą Toporską - przeszedł na prawosławie w ramach sprzeciwu wobec polityki polskiego rządu wobec mniejszości narodowych.
Po wkroczeniu Sowietów do Polski uciekł do Kowna. Powrócił w listopadzie 1939 roku, gdy Wilno przejęci Litwini. Wydawał tam jedną z trzech ukazujących się w Wilnie gazet codziennych. Rok później rząd litewski pozbawił go prawa publikowania, pracował wówczas między innymi jako drwal i woźnica. Gdy w czerwcu 1941 roku wybuchła wojna niemiecko-sowiecka, Niemcy zaproponowali mu redagowanie pisma w języku polskim, czemu stanowczo i jednoznacznie odmówił. Na przełomie 1942 i 1943 roku miało miejsce jedno z bardziej dramatycznych wydarzeń w jego życiu, o które do tej pory spierają się historycy - został mianowicie skazany na karę śmierci przez sąd specjalny AK. Mniej więcej w tym czasie podjął się pierwszych badań nad zbrodnią katyńską.
Uciekając przed Sowietami, ostatecznie wyjechał wraz z małżonką do Rzymu. Mieszkał kolejno w Londynie i Monachium, regularnie publikując w kilku pismach emigracyjnych oraz pisząc książki. Zmarł 31 stycznia 1985 roku.