Spis treści Show
Rok szkolny 2025/2026 przynosi kontynuację zmian zapoczątkowanych w poprzednich latach przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. Nowa lista lektur – obowiązująca zarówno w szkołach podstawowych, jak i średnich – została określona w rozporządzeniu MEN z 28 czerwca 2024 roku oraz wytycznych dotyczących matury od 2025 roku. Obowiązuje podział na lektury obowiązkowe i uzupełniające, przy czym każda grupa wiekowa ma jasno określone tytuły do przeczytania w całości lub we fragmentach.
Zebraliśmy wszystkie aktualne pozycje lekturowe – od klasy pierwszej szkoły podstawowej po zakres rozszerzony w liceum. To kompleksowe zestawienie stanowi nie tylko przewodnik dla uczniów i rodziców, lecz także ważne narzędzie dla nauczycieli, planujących pracę z tekstem literackim w nowym roku szkolnym.
Pamiętaj, że wszystkie lektury obowiązkowe i uzupełniające kupisz w księgarni Tantis.pl: https://tantis.pl/lektury-c6701
Lektury dla klas 1–3 szkoły podstawowej
W klasach I–III szkoły podstawowej lektury pełnią przede wszystkim rolę wprowadzającą – mają rozbudzać wyobraźnię, wzmacniać umiejętność słuchania i zachęcać do samodzielnego czytania. Nowe rozporządzenie nie określa tytułów obowiązkowych, lecz przedstawia propozycje lektur do wspólnego i indywidualnego czytania. Każda z pozycji zawiera walory literackie, wychowawcze i poznawcze – od klasyki po współczesne utwory dla najmłodszych.
W roku szkolnym 2025/2026 propozycje lektur dla klas 1–3 obejmują:
- Hans Christian Andersen, Baśnie (do wyboru)
- Justyna Bednarek, Niesamowite przygody dziesięciu skarpetek (czterech prawych i sześciu lewych)
- Jan Brzechwa, Brzechwa dzieciom
- Waldemar Cichoń, Cukierku, ty łobuzie!
- Agnieszka Frączek, Rany Julek! O tym, jak Julian Tuwim został poetą
- Dorota Gellner, Wścibscy
- Julita Grodek, Mania, dziewczyna inna niż wszystkie. Opowieść o Marii Skłodowskiej-Curie
- Tom Justyniarski, Psie troski, czyli o wielkiej przyjaźni na cztery łapy i dwa serca
- Grzegorz Kasdepke, Detektyw Pozytywka
- Piotr Kordyasz, Lolek. Opowiadania o dzieciństwie Karola Wojtyły (fragmenty)
- Barbara Kosmowska, Dziewczynka z parku
- Zofia Kossak-Szczucka, Kłopoty Kacperka góreckiego skrzata
- Maria Krüger, Karolcia
- Åsa Lind, Piaskowy Wilk
- Astrid Lindgren, Dzieci z Bullerbyn
- Hugh Lofting, Doktor Dolittle i jego zwierzęta
- Aleksandra i Daniel Mizielińscy, Którędy do Yellowstone? Dzika podróż po parkach narodowych
- Joanna Papuzińska, Asiunia
- Danuta Parlak, Kapelusz Pani Wrony
- Roman Pisarski, O psie, który jeździł koleją
- Janina Porazińska, Pamiętnik Czarnego Noska
- Maria Terlikowska, Drzewo do samego nieba
- Julian Tuwim, Wiersze dla dzieci
- Barbara Tylicka, O krakowskich psach i kleparskich kotach. Polskie miasta w baśni i legendzie
- Danuta Wawiłow, Najpiękniejsze wiersze
- Łukasz Wierzbicki, Afryka Kazika, Dziadek i niedźwiadek
Wszystkie wymienione utwory mogą być realizowane w formie wspólnego lub indywidualnego czytania, w zależności od przyjętej metodyki pracy nauczyciela i poziomu gotowości czytelniczej uczniów.
Lektury dla klas 4–6 szkoły podstawowej
W klasach 4–6 uczniowie wkraczają w etap bardziej zaawansowanej edukacji literackiej. W centrum programu znajduje się rozwój umiejętności interpretacyjnych, zrozumienie kontekstów kulturowych i historycznych oraz nauka analizy tekstu. W związku z tym lista lektur dzieli się na dwie części: lektury obowiązkowe (poznawane przez wszystkich uczniów) oraz lektury uzupełniające, spośród których nauczyciel wybiera co najmniej dwie rocznie.
Lektury obowiązkowe – poznawane w całości
Wszystkie poniższe pozycje uczniowie klas 4–6 powinni poznać w całości:
- Jan Brzechwa, Akademia Pana Kleksa
- Janusz Christa, Kajko i Kokosz. Szkoła latania (komiks)
- Clive Staples Lewis, Opowieści z Narnii. Lew, czarownica i stara szafa
- Ferenc Molnár, Chłopcy z Placu Broni
- John Ronald Reuel Tolkien, Hobbit, czyli tam i z powrotem
Krótkie utwory literackie poznawane w całości, fragmentach lub wiersze
W tej kategorii mieszczą się teksty poznawane w całości lub we fragmentach – w tym utwory poetyckie i klasyczne teksty kultury:
- René Goscinny, Jean-Jacques Sempé, Mikołajek (wybór opowiadań)
- Ignacy Krasicki, wybrane bajki
- Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz (wybrane fragmenty)
- Józef Wybicki, Mazurek Dąbrowskiego
- Wybrane mity greckie: mit o powstaniu świata, o Prometeuszu, o Syzyfie, o Demeter i Korze, o Dedalu i Ikarze, o Heraklesie, o Tezeuszu i Ariadnie
- Biblia: stworzenie świata i człowieka oraz wybrane przypowieści ewangeliczne, w tym o talentach i o miłosiernym Samarytaninie
- Wybrane podania i legendy polskie
- Wybrane baśnie polskie i europejskie
- Wybrane wiersze: Jana Brzechwy, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Anny Kamieńskiej, Joanny Kulmowej, Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Leopolda Staffa, Juliana Tuwima, Jana Twardowskiego oraz pieśni patriotyczne (w tym Rota Marii Konopnickiej)
Lektury uzupełniające – klasy 4–6
W każdej klasie nauczyciel ma obowiązek zrealizować przynajmniej dwie pozycje z poniższej listy. Są to utwory o różnorodnej tematyce, obejmujące zarówno klasykę literatury dziecięcej, jak i współczesne opowieści o wartościach, emocjach i historii:
- Marcin Kozioł, Skrzynia Władcy Piorunów
- Adam Bahdaj, Kapelusz za 100 tysięcy
- Miron Białoszewski, Pamiętnik z powstania warszawskiego (fragmenty)
- Justyna Bednarek, Dom nr 5
- Paweł Beręsewicz, Wszystkie lajki Marczuka
- Frances Hodgson Burnett, Tajemniczy ogród lub inna powieść
- Lewis Carroll, Alicja w Krainie Czarów
- Agatha Christie, wybrana powieść kryminalna
- Carlo Collodi, Pinokio
- Lloyd Cassel Douglas, Wielki Rybak
- Aleksander Dumas, Trzej muszkieterowie
- Arkady Fiedler, Dywizjon 303
- John Flanagan, Zwiadowcy. Księga 1. Ruiny Gorlanu
- Olaf Fritsche, Skarb Troi
- Ernest Hemingway, Stary człowiek i morze
- Emilia Kiereś, Rzeka
- Joseph Rudyard Kipling, Księga dżungli
- Janusz Korczak, Król Maciuś Pierwszy, Bankructwo małego Dżeka
- Rafał Kosik, Felix, Net i Nika oraz Gang Niewidzialnych Ludzi
- Barbara Kosmowska, Pozłacana rybka; Gorzka czekolada i inne opowiadania o ważnych sprawach (współautor: Paweł Beręsewicz i inni)
- Zofia Kossak-Szczucka, Bursztyny (wybrane opowiadanie), Topsy i Lupus
- Selma Lagerlöf, Cudowna podróż
- Karolina Lanckorońska, Wspomnienia wojenne 22 IX 1939–5 IV 1945 (fragmenty)
- Stanisław Lem, Cyberiada (fragmenty)
- Bolesław Leśmian, Klechdy sezamowe
- Kornel Makuszyński, wybrana powieść
- Andrzej Maleszka, Magiczne drzewo
- Alan Aleksander Milne, Kubuś Puchatek
- Lucy Maud Montgomery, Ania z Zielonego Wzgórza
- Małgorzata Musierowicz, wybrana powieść
- Ewa Nowak, Pajączek na rowerze
- Edmund Niziurski, Sposób na Alcybiadesa
- Sat-Okh, Biały Mustang
- Longin Jan Okoń, Tecumseh
- R.J. Palacio, Cudowny chłopak
- Katherine Paterson, Most do Terabithii
- Sara Pennypacker, Pax
- Jacek Podsiadło, Czerwona kartka dla Sprężyny
- Bolesław Prus, Katarynka, Placówka, Zemsta
- Rick Riordan, Percy Jackson i bogowie olimpijscy
- Henryk Sienkiewicz, Janko Muzykant, Krzyżacy, Sąd Ozyrysa, W pustyni i w puszczy
- Eric-Emmanuel Schmitt, Oskar i pani Róża
- Nicolas Sparks, Jesienna miłość
- Marcin Szczygielski, Teatr Niewidzialnych Dzieci, Arka czasu
- Alfred Szklarski, wybrana powieść
- Mark Twain, Przygody Tomka Sawyera
- Melchior Wańkowicz, Bitwa o Monte Cassino (fragmenty), Ziele na kraterze
- Danuta Wawiłow, Natalia Usenko, Wierzbowa 13. Opowieści z Wierzbowej 13
- Louis de Wohl, Posłaniec króla
- Roksana Jędrzejewska-Wróbel, Stan splątania
- Marcus Zusak, Złodziejka książek
- Wybrane pozycje z serii Nazywam się… (np. Mikołaj Kopernik, Fryderyk Chopin, Maria Skłodowska-Curie, Jan Paweł II i inni)
- Inne utwory literackie i teksty kultury, w tym wiersze poetów współczesnych i reportaże
Lektury dla klas 7–8 szkoły podstawowej
W klasach 7–8 uczniowie przygotowują się już do wejścia w świat lektur licealnych. Program kładzie nacisk na interpretację tekstów o większej złożoności, rozwijanie umiejętności analizy i refleksji nad wartościami. W tej grupie wiekowej uczniowie spotykają się z klasyką literatury polskiej i światowej, w tym z dramatem, powieścią historyczną, liryką oraz prozą współczesną. Podobnie jak w klasach 4–6, lista podzielona jest na lektury obowiązkowe i uzupełniające.
Lektury obowiązkowe – poznawane w całości
Uczniowie klas 7–8 mają obowiązek przeczytania w całości następujących dzieł:
- Charles Dickens, Opowieść wigilijna
- Aleksander Fredro, Zemsta
- Aleksander Kamiński, Kamienie na szaniec
- Adam Mickiewicz, Dziady część II
- Antoine de Saint-Exupéry, Mały Książę
- Juliusz Słowacki, Balladyna
Krótkie utwory literackie, fragmenty i utwory poetyckie
Program przewiduje również pracę z fragmentami ważnych dzieł literackich oraz z poezją:
- Jan Kochanowski – wybór fraszek, wybrana pieśń, treny VII i VIII
- Adam Mickiewicz – Reduta Ordona, Świtezianka, Pan Tadeusz (księgi: I, II, IV, X, XI, XII)
- Sławomir Mrożek – Artysta
- Henryk Sienkiewicz – Latarnik, Quo vadis (fragmenty)
- Stefan Żeromski – Syzyfowe prace (fragmenty)
- Wybrane wiersze poetów wskazanych w klasach IV–VI, a ponadto:
- Aforyzmy Stanisława Jerzego Leca
Lektury uzupełniające – klasy 7–8
Podobnie jak w poprzednim etapie edukacyjnym, nauczyciel wybiera w każdym roku szkolnym przynajmniej jedną pozycję z listy lektur uzupełniających. Są to tytuły zróżnicowane pod względem formy i tematyki – od powieści przygodowych po książki historyczne, współczesne i biograficzne.
Pełna lista zawiera:
- Marcin Kozioł, Skrzynia Władcy Piorunów
- Adam Bahdaj, Kapelusz za 100 tysięcy
- Miron Białoszewski, Pamiętnik z powstania warszawskiego (fragmenty)
- Justyna Bednarek, Dom nr 5
- Paweł Beręsewicz, Wszystkie lajki Marczuka
- Frances Hodgson Burnett, Tajemniczy ogród lub inna powieść
- Lewis Carroll, Alicja w Krainie Czarów
- Agatha Christie, wybrana powieść kryminalna
- Carlo Collodi, Pinokio
- Lloyd Cassel Douglas, Wielki Rybak
- Aleksander Dumas, Trzej muszkieterowie
- Arkady Fiedler, Dywizjon 303
- John Flanagan, Zwiadowcy. Księga 1. Ruiny Gorlanu
- Olaf Fritsche, Skarb Troi
- Ernest Hemingway, Stary człowiek i morze
- Emilia Kiereś, Rzeka
- Joseph Rudyard Kipling, Księga dżungli
- Janusz Korczak, Król Maciuś Pierwszy, Bankructwo małego Dżeka
- Rafał Kosik, Felix, Net i Nika oraz Gang Niewidzialnych Ludzi
- Barbara Kosmowska, Pozłacana rybka; Gorzka czekolada i inne opowiadania o ważnych sprawach (współautor: Paweł Beręsewicz i inni)
- Zofia Kossak-Szczucka, Bursztyny (wybrane opowiadanie), Topsy i Lupus
- Selma Lagerlöf, Cudowna podróż
- Karolina Lanckorońska, Wspomnienia wojenne 22 IX 1939–5 IV 1945 (fragmenty)
- Stanisław Lem, Cyberiada (fragmenty)
- Bolesław Leśmian, Klechdy sezamowe
- Kornel Makuszyński, wybrana powieść
- Andrzej Maleszka, Magiczne drzewo
- Alan Aleksander Milne, Kubuś Puchatek
- Lucy Maud Montgomery, Ania z Zielonego Wzgórza
- Małgorzata Musierowicz, wybrana powieść
- Ewa Nowak, Pajączek na rowerze
- Edmund Niziurski, Sposób na Alcybiadesa
- Sat-Okh, Biały Mustang
- Longin Jan Okoń, Tecumseh
- R.J. Palacio, Cudowny chłopak
- Katherine Paterson, Most do Terabithii
- Sara Pennypacker, Pax
- Jacek Podsiadło, Czerwona kartka dla Sprężyny
- Bolesław Prus, Katarynka, Placówka, Zemsta
- Rick Riordan, Percy Jackson i bogowie olimpijscy
- Henryk Sienkiewicz, Janko Muzykant, Krzyżacy, Sąd Ozyrysa, W pustyni i w puszczy
- Eric-Emmanuel Schmitt, Oskar i pani Róża
- Nicolas Sparks, Jesienna miłość
- Marcin Szczygielski, Teatr Niewidzialnych Dzieci, Arka czasu
- Alfred Szklarski, wybrana powieść
- Mark Twain, Przygody Tomka Sawyera
- Melchior Wańkowicz, Bitwa o Monte Cassino (fragmenty), Ziele na kraterze
- Danuta Wawiłow, Natalia Usenko, Wierzbowa 13. Opowieści z Wierzbowej 13
- Louis de Wohl, Posłaniec króla
- Roksana Jędrzejewska-Wróbel, Stan splątania
- Marcus Zusak, Złodziejka książek
- Wybrane pozycje z serii Nazywam się… (np. Mikołaj Kopernik, Fryderyk Chopin, Maria Skłodowska-Curie, Jan Paweł II i inni)
- Inne utwory literackie i teksty kultury, w tym wiersze poetów współczesnych i reportaże
Lektury dla szkół średnich – matura 2025 i późniejsze
Nowa lista lektur dla liceum i technikum, obowiązująca od roku szkolnego 2025/2026, została opublikowana w związku z reformą matury. MEN wprowadziło podział na dwa poziomy: zakres podstawowy (dla wszystkich uczniów) oraz zakres rozszerzony (dla tych, którzy zdają maturę rozszerzoną z języka polskiego). Lista obejmuje teksty literatury polskiej i światowej – od starożytności po współczesność, w tym klasykę filozoficzną, dramat, powieść realistyczną, poezję oraz teksty kultury.
Zakres podstawowy
Wszyscy uczniowie szkół ponadpodstawowych mają obowiązek zapoznać się z poniższymi utworami – w całości lub we fragmentach:
- Biblia – fragmenty: Księga Rodzaju, Księga Hioba, Księga Koheleta, Pieśń nad Pieśniami, Księga Psalmów, Apokalipsa wg św. Jana
- Jan Parandowski, Mitologia, część I – Grecja
- Homer, Iliada i Odyseja (fragmenty)
- Sofokles, Antygona
- Horacy – wybrane utwory
- Bogurodzica, Lament świętokrzyski, Legenda o św. Aleksym (fragmenty), Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią (fragmenty)
- Kwiatki św. Franciszka z Asyżu (fragmenty)
- Pieśń o Rolandzie (fragmenty)
- Gall Anonim, Kronika polska (fragmenty)
- Dante Alighieri, Boska komedia (fragmenty)
- Jan Kochanowski – Odprawa posłów greckich, wybrane pieśni (m.in. Pieśń IX ks. I, Pieśń V ks. II), psalmy (Psalm 13, Psalm 47), treny (IX, X, XI, XIX)
- Piotr Skarga, Kazania sejmowe (fragmenty)
- Wiersze: Daniel Naborowski, Jan Andrzej Morsztyn, Mikołaj Sęp-Szarzyński
- Jan Chryzostom Pasek, Pamiętniki (fragmenty)
- William Szekspir, Makbet, Romeo i Julia
- Molier, Skąpiec
- Ignacy Krasicki – Hymn do miłości ojczyzny, wybrane satyry
- Franciszek Karpiński – wybór sielanek i liryki religijnej
- Adam Mickiewicz – Oda do młodości, Romantyczność, wybrane sonety z Sonetów krymskich, inne wiersze; Konrad Wallenrod; Dziady cz. III
- Juliusz Słowacki – Kordian, Testament mój, Grób Agamemnona (fragmenty)
- Zygmunt Krasiński, Nie-Boska komedia
- Cyprian Kamil Norwid – wybrane wiersze
- Bolesław Prus – Lalka, Z legend dawnego Egiptu
- Eliza Orzeszkowa, Gloria victis
- Henryk Sienkiewicz, Potop
- Adam Asnyk – wybór wierszy
- Fiodor Dostojewski, Zbrodnia i kara
- Wiersze: Jan Kasprowicz, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Leopold Staff
Zakres rozszerzony – liceum i technikum
Lektury rozszerzone obowiązują uczniów, którzy przygotowują się do matury na poziomie rozszerzonym. Zawierają teksty filozoficzne, dramaty europejskie, powieści realistyczne i eksperymentalne, nowoczesne formy wypowiedzi oraz wybrane eseje i reportaże. Ich znajomość ma rozwijać głębokie rozumienie tekstu, analizę związków kulturowych oraz świadome operowanie kontekstem.
Uczeń realizujący program rozszerzony musi zapoznać się z utworami wskazanymi dla zakresu podstawowego, a ponadto z następującymi dziełami:
- Arystoteles, Poetyka, Retoryka (fragmenty)
- Platon, Państwo (fragmenty)
- Arystofanes, Chmury
- Jan Parandowski, Mitologia, część II – Rzym
- Wergiliusz, Eneida (fragmenty)
- św. Augustyn, Wyznania (fragmenty)
- św. Tomasz z Akwinu, Summa teologiczna (fragmenty)
- François Villon, Wielki testament (fragmenty)
- François Rabelais, Gargantua i Pantagruel (fragmenty)
- Michel de Montaigne, Próby (fragmenty)
- Jan Kochanowski, Treny (jako cykl poetycki)
- Piotr Skarga, Żywoty świętych (fragmenty)
- William Szekspir, Hamlet
- Wybrane utwory poetyckie z europejskiego romantyzmu (m.in. angielscy poeci jezior)
- Juliusz Słowacki, Lilla Weneda
- Cyprian Kamil Norwid – Bema pamięci żałobny rapsod, Fortepian Szopena, Czarne kwiaty (fragmenty), Promethidion (fragmenty)
- Powieść realistyczna lub naturalistyczna z literatury europejskiej:
- Honoré de Balzac, Ojciec Goriot
- Charles Dickens, Klub Pickwicka
- Mikołaj Gogol, Martwe dusze
- Gustaw Flaubert, Pani Bovary
- Stanisław Wyspiański, Noc listopadowa
- Franz Kafka, Proces (fragmenty)
- Michaił Bułhakow, Mistrz i Małgorzata
- Stanisław Ignacy Witkiewicz, Szewcy
- Bruno Schulz – wybrane opowiadania z tomu Sklepy cynamonowe
- Tadeusz Konwicki, Mała apokalipsa
- Jorge Luis Borges, wybrane opowiadanie
- Janusz Głowacki, Antygona w Nowym Jorku
- Sławomir Mrożek, wybrane opowiadania
- Wybrane eseje autorów:
- Jerzy Stempowski
- Gustaw Herling-Grudziński
- Zbigniew Herbert
- Zygmunt Kubiak
- Jarosław Marek Rymkiewicz (po jednym utworze każdego autora)
- Wybrane teksty z aktualnych numerów miesięczników i kwartalników literackich i kulturalnych
- Stanisław Wyspiański, Wesele
- Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, tom I – Jesień
- Stefan Żeromski, Rozdziobią nas kruki, wrony…, Przedwiośnie
- Witold Gombrowicz, Ferdydurke (fragmenty)
- Wiersze:
- Tadeusz Borowski, Proszę państwa do gazu, Ludzie, którzy szli
- Gustaw Herling-Grudziński, Inny świat
- Hanna Krall, Zdążyć przed Panem Bogiem
- Wiersze poetów emigracyjnych:
- Stanisław Baliński
- Kazimierz Wierzyński
- Wiersze współczesne:
- Czesław Miłosz – m.in. z tomu Ocalenie i Traktat moralny (fragmenty)
- Tadeusz Różewicz
- Miron Białoszewski
- Jarosław Marek Rymkiewicz
- Wisława Szymborska
- Zbigniew Herbert – m.in. z tomów Pan Cogito, Raport z oblężonego miasta
- Halina Poświatowska
- Stanisław Barańczak
- Marcin Świetlicki
- Jan Polkowski
- Wojciech Wencel
- Albert Camus, Dżuma
- George Orwell, Rok 1984
- Józef Mackiewicz, Droga donikąd (fragmenty)
- Sławomir Mrożek, Tango
- Marek Nowakowski, Raport o stanie wojennym (wybrane opowiadanie), Górą „Edek”
- Jacek Dukaj, Katedra (z tomu W kraju niewiernych)
- Antoni Libera, Madame
- Andrzej Stasiuk, Miejsce (z tomu Opowieści galicyjskie)
- Olga Tokarczuk, Profesor Andrews w Warszawie (z tomu Gra na wielu bębenkach)
- Ryszard Kapuściński, Podróże z Herodotem (fragmenty)
- Wybrane utwory literackie okresu stanu wojennego
- Powojenna piosenka literacka – wybrane utwory:
- Ewa Demarczyk
- Jacek Kaczmarski
- Wojciech Młynarski
- Agnieszka Osiecka
- teksty Kabaretu Starszych Panów
Poznajcie Monię – pasjonatkę literatury, która zaczytuje się w kryminałach, biografiach i powieściach obyczajowych. Dobra książka to dla niej najlepszy sposób na wieczorny relaks, choć równie chętnie spędza czas przy emocjonujących filmach, zwłaszcza tych, które trzymają w napięciu do ostatniej chwili.
Kiedy nie oddaje się czytaniu, wyrusza na górskie szlaki, realizując swoją pasję do zdobywania szczytów. Latem zamienia góry na wodę, ciesząc się słońcem i spokojem na desce SUP. Jest również entuzjastką aktywności fizycznej – od dynamicznych zajęć aerobiku po długie spacery wśród leśnych krajobrazów, które pozwalają jej na chwilę wytchnienia.
Prywatnie to szczęśliwa mama dorastającej nastolatki, Łucji, z którą dzieli codzienne radości i wyzwania. Pełna energii, zawsze uśmiechnięta i gotowa na nowe wyzwania – taka właśnie jest Monia!
Dodaj komentarz