„Władca Pierścieni” — kolejność czytania

Gatunek fantasy, jaki znamy dzisiaj, nie istniałby bez „Władcy Pierścieni” J. R. R. Tolkiena. To właśnie na twórczości tego brytyjskiego pisarza wzorowali się liczni autorzy późniejszych bestsellerów z całego świata. Tolkien stworzył nie tylko fascynującą opowieść o walce dobra ze złem, lecz także całą mitologię, która do dziś inspiruje twórców filmów, seriali, gier komputerowych, planszówek czy fabularnych gier RPG. Jeśli chcesz dowiedzieć się, jak elfowie, hobbici, orkowie i czarodzieje trafili do popkultury, sięgnij po książki z uniwersum Śródziemia. W jakim porządku należy je czytać? W tym artykule podpowiadamy, jak najlepiej rozpocząć przygodę z książkami Tolkiena.

„Władca Pierścieni” — kolejność tomów i ich treść

„Władca Pierścieni” to opowieść o hobbicie imieniem Frodo, w którego ręce trafia magiczny Pierścień wykuty przez niegodziwego Saurona. Niepozorny artefakt to w istocie potężna broń umożliwiająca jej twórcy powrót do władzy i zagładę Śródziemia. Aby temu zapobiec, Frodo wraz z towarzyszami musi udać się do Mordoru — jedynego miejsca, gdzie Pierścień może zostać zniszczony.

Zachowanie właściwego porządku podczas czytania „Władcy Pierścieni” ułatwia fakt, że Tolkien spisał tę historię jako jedną powieść składającą się z sześciu ksiąg. Dopiero jego pierwszy wydawca, George Allen & Unwin, podjął decyzję o podziale na trzy tomy, wbrew pierwotnym zamierzeniom autora:

• „Drużyna Pierścienia” (lub „Bractwo Pierścienia” w tłumaczeniu Jerzego Łozińskiego) — Frodo Baggins otrzymuje Jedyny Pierścień od swojego wuja, Bilba. Za namową czarodzieja Gandalfa ucieka z rodzinnego Shire w towarzystwie najbliższych przyjaciół. Trafia do elfiej siedziby Rivendell, gdzie powstaje Drużyna Pierścienia, której misją ma być zniszczenie mrocznego artefaktu. Jak łatwo się domyślić, nie wszystko pójdzie jednak zgodnie z planem.
• „Dwie wieże” — wskutek dramatycznych wydarzeń Drużyna Pierścienia zostaje rozbita, a każdy z jej członków zostaje zmuszony do walki z siłami zła na swój własny sposób. Okaże się to tym trudniejsze, że wskutek sojuszu Dwóch Wież Sauron zyskuje niespodziewanego poplecznika w wojnie o Jedyny Pierścień.
• „Powrót króla” — droga Saurona do władzy wiedzie przez Gondor, legendarne królestwo ludzi. Zwycięstwo sił ciemności wydaje się przesądzone, ale o swoje dziedzictwo upomni się potomek dawnych władców Gondoru, prawowity następca tronu — Aragorn. To on poprowadzi ludzi do walki o Śródziemie. W międzyczasie Frodo ze swym wiernym towarzyszem Samem kontynuuje wędrówkę do Góry Przeznaczenia.

Chcąc przeczytać wyłącznie „Władcę Pierścieni”, wystarczy zachować powyższy porządek. Warto pamiętać, że nie jest to klasyczna trylogia, a jedna powieść w sześciu księgach. Wydanie zgodne z oryginalnym zamysłem Tolkiena można znaleźć również w księgarniach internetowych.

„Hobbit” czy „Władca Pierścieni” — od czego zacząć przygodę z Tolkienem?

Pisząc o kolejności czytania „Władcy Pierścieni”, nie sposób pominąć powieści „Hobbit, czyli tam i z powrotem”. Tolkien napisał ją z myślą o dzieciach i młodzieży, a głównym bohaterem uczynił hobbita Bilba Bagginsa. W towarzystwie czarodzieja Gandalfa i kompanii krasnoludów wyrusza on do Samotnej Góry, by odzyskać podbitą przez smoka Smauga siedzibę i zgromadzone w niej skarby.

Wydarzenia z „Hobbita” są bezpośrednio powiązane z „Władcą Pierścieni”. Rozgrywają się 60 lat wcześniej i tłumaczą, jak Jedyny Pierścień trafił w ręce Bagginsów. W takiej kolejności warto czytać te książki, zwłaszcza że Tolkien najpierw opublikował „Hobbita” (1937), a dopiero później „Władcę Pierścieni” (1954–1955), który powstał na fali popularności pierwszej książki.

„Władca Pierścieni” — kolejność książek z uniwersum Śródziemia

„Hobbit” i „Władca Pierścieni” przyniosły Tolkienowi światową sławę. Pracę nad mitologią Śródziemia rozpoczął jednak znacznie wcześniej — pierwsze szkice sięgają około 1917 roku. Za życia autora poza wymienionymi powieściami ukazały się jedynie zbiory wierszy, opowiadań i piosenek, jak „The Adventures of Tom Bombadil” (1962) czy „The Road Goes Ever On” (1967).

Pozostałe dzieła rozwijające uniwersum zostały opublikowane już po śmierci Tolkiena przez jego syna Christophera, na podstawie ojcowskich notatek i zapisków:

• „Silmarillion” (1977) — zbiór mitów i legend opisujących początki Śródziemia. Opowiada o stworzeniu świata, narodzinach bogów, herosów i ras zamieszkujących Ardę. To lektura wymagająca, utrzymana w podniosłym, mitologicznym stylu.
• „Niedokończone opowieści” (1980) — zbiór esejów i historii uzupełniających mitologię Śródziemia. Pozwala spojrzeć na znane wydarzenia z innej perspektywy, w tym losy Isildura, Gandalfa czy Galadrieli.
• „Dzieci Húrina” (2007) — rozbudowana, mroczna opowieść o Túrine, śmiertelniku walczącym z Morgothem w Pierwszej Erze Śródziemia. Książka wyróżnia się bardziej zwartą fabułą.
• „Beren i Lúthien” (2017) — historia miłości śmiertelnika i elfki, uznawana za jedną z najpiękniejszych opowieści Tolkiena. Imiona bohaterów znalazły się na nagrobkach Tolkiena i jego żony Edith.
• „Upadek Gondolinu” (2018) — opowieść o jednym z ostatnich bastionów elfów w Pierwszej Erze. Opisuje wydarzenia prowadzące do klęski Morgotha.
• „Upadek Númenoru” (2022) — zbiór opowiadań i fragmentów tekstów zebranych przez Christophera Tolkiena i opracowanych przez Briana Sibleya. Skupia się na wydarzeniach z Drugiej Ery, takich jak powstanie Númenoru, jego rozkwit i tragiczny koniec, a także wzrost potęgi Saurona. To świetne uzupełnienie dla osób, które chcą lepiej zrozumieć tło wydarzeń znanych z „Władcy Pierścieni” i serialu „Pierścienie Władzy”.

Na tym etapie wybór kolejności czytania zależy od preferencji. Jedni fani trzymają się chronologii publikacji, inni próbują odtworzyć kolejność wydarzeń w uniwersum.

Kolejność czytania książek Tolkiena — podsumowanie

Do wyboru masz przynajmniej dwa porządki czytania książek Tolkiena:

Według chronologii publikacji:

1. Hobbit, czyli tam i z powrotem
2. Władca Pierścieni. Drużyna Pierścienia
3. Władca Pierścieni. Dwie wieże
4. Władca Pierścieni. Powrót króla
5. Silmarillion
6. Niedokończone opowieści
7. Dzieci Húrina
8. Beren i Lúthien
9. Upadek Gondolinu

Według chronologii wydarzeń w uniwersum:

1. Silmarillion
2. Beren i Lúthien
3. Dzieci Húrina
4. Upadek Gondolinu
5. Niedokończone opowieści
6. Hobbit, czyli tam i z powrotem
7. Władca Pierścieni. Drużyna Pierścienia
8. Władca Pierścieni. Dwie wieże
9. Władca Pierścieni. Powrót króla

Niektórzy czytelnicy dzielą „Silmarillion” i „Niedokończone opowieści” na fragmenty, aby lepiej dopasować je do osi czasu.

Jeśli dopiero zaczynasz przygodę z Tolkienem, najlepiej zacząć od przygodowego „Hobbita” i epickiego „Władcy Pierścieni”. Pamiętaj, że te książki są napisane w taki sposób, że można je czytać niezależnie od siebie. Dopiero gdy zakochasz się w świecie Śródziemia, warto sięgnąć po bardziej wymagające, mitologiczne lektury.

Władca Pierścieni i inne książki Tolkiena w popkulturze

Wpływ książek Tolkiena na popkulturę trudno przecenić. To dzięki jego wyobraźni powstały podstawy współczesnej literatury fantasy, a postacie takie jak elfy, hobbici, orkowie czy czarodzieje na stałe zagościły w zbiorowej wyobraźni. „Władca Pierścieni” doczekał się kultowej ekranizacji w reżyserii Petera Jacksona (2001–2003), która zdobyła łącznie 17 Oscarów i na nowo rozbudziła zainteresowanie literackim pierwowzorem. Ekranizacja „Hobbita” również trafiła na wielki ekran jako trzyczęściowy film (2012–2014).

W 2022 roku światło dzienne ujrzał serial „Pierścienie Władzy” produkcji Amazona, osadzony w Drugiej Erze Śródziemia. Choć nie jest bezpośrednią adaptacją „Silmarillionu”, czerpie z mitologii Tolkiena i rozwija historie znane z jego zapisków.

Twórczość Tolkiena od dziesięcioleci inspiruje także twórców gier komputerowych (np. „Shadow of Mordor”, „Gollum”) oraz fabularnych systemów RPG, takich jak kultowy „The One Ring”.

Gdzie kupić książki Tolkiena?Jeśli chcesz rozpocząć swoją przygodę z uniwersum Śródziemia, wszystkie najważniejsze książki Tolkiena znajdziesz w naszej księgarni internetowej. Zacznij od „Hobbita” lub „Władcy Pierścieni”, a gdy poznasz lepiej ten fascynujący świat, sięgnij po kolejne, bardziej wymagające tytuły.