Boska komedia – streszczenie szczegółowe i opracowanie

Dzieło Dantego Alighieri „Boska Komedia”, uważane za jedno z najważniejszych w literaturze światowej, opisuje duchową podróż przez Piekło, Czyściec i Raj, ukazując głębię ludzkiej duszy i poszukiwanie zbawienia. Alegoryczna opowieść, pełna symboli i filozoficznych przemyśleń, krytykuje średniowieczne społeczeństwo i uwypukla rolę moralności w życiu. Każda z trzech części dzieła oferuje unikalne spojrzenie na kondycję człowieka, podkreślając znaczenie rozumu i boskiej miłości w dążeniu do ostatecznego spełnienia duchowego.

Streszczenie i najważniejsze wątki utworu Dantego

„Boska Komedia” autorstwa Dantego Alighieri uchodzi za jedno z najważniejszych dzieł literatury światowej. Zaskakuje swoją skomplikowaną strukturą oraz głębokim przesłaniem filozoficznym. W utworze przedstawiona jest duchowa podróż Dantego przez trzy sfery zaświatów: Piekło, Czyściec i Raj. Każda część zawiera 33 pieśni, a razem z pieśnią wstępną tworzą one sumę 100 pieśni.

W pierwszej części, czyli w Piekle, Dante konfrontuje się ze skutkami ludzkich grzechów. Towarzyszy mu Wergiliusz, który symbolizuje rozum i starożytną mądrość. Kolejnym etapem jest Czyściec – miejsce odkupienia i oczyszczenia dusz. W Raju rolę przewodniczki przejmuje Beatrycze, będąca uosobieniem boskiej miłości.

Alegoryczny charakter „Boskiej Komedii” umożliwia jej interpretację jako krytykę społeczną średniowiecznej Europy oraz refleksję nad kondycją ludzkiej duszy. Dzieło ukazuje także wpływ religii na życie człowieka oraz podkreśla znaczenie moralności i etycznych wartości.

Ten poemat to niezwykłe osiągnięcie literackie dzięki swojej unikalnej konstrukcji fabuły i bogactwu języka pełnego symboli. „Boska Komedia” stanowi lekturę obowiązkową dla każdego miłośnika literatury pragnącego zgłębić tajemnice ludzkiej natury oraz poszukiwania sensu istnienia.

Część I – Piekło

Piekło w Boskiej Komedii to początkowa część monumentalnego dzieła Dantego. Poeta, pod przewodnictwem Wergiliusza, przemierza dziewięć kręgów piekła, z których każdy odpowiada innemu rodzajowi grzechu. Wędrówka rozpoczyna się w mrocznym lesie, gdzie Dante napotyka trzy bestie: lwa, panterę i wilczycę. Reprezentują one ludzkie namiętności i występki.

Każdy kolejny krąg piekielny oznacza nowy etap podróży Dantego. Spotyka tam dusze skazane za różnorodne przewinienia. Wśród nich znajdują się zarówno postacie historyczne i literackie, jak Francesca de Rimini, jak również mitologiczne figury takie jak Charon czy Minos. Pełnią oni funkcje przewodników oraz sędziów potępionych dusz. Francesca opowiada swoją tragiczną historię miłości do Paola Malatesty, co wzbudza współczucie u Dantego.

Na samym dnie piekła znajduje się Lucyfer – personifikacja zła i zdrady oraz najcięższych ludzkich grzechów. Każde spotkanie na tej drodze stanowi ostrzeżenie przed konsekwencjami moralnego upadku człowieka.

Część II – Czyściec

„Czyściec”, druga część „Boskiej Komedii”, przedstawia duchową podróż Dantego przez siedem tarasów, z których każdy odpowiada jednemu z siedmiu grzechów głównych: pychy, zazdrości, gniewu, lenistwa, chciwości, obżarstwa i nieczystości. W tej części poeta spotyka dusze pokutujące za swoje ziemskie występki w nadziei na zbawienie.

Podróż przez Czyściec jest procesem oczyszczenia i odkupienia. U boku Dantego kroczy Wergiliusz, symbolizując rozum oraz mądrość starożytnych. Jednak u kresu tej drogi przewodnictwo przejmuje Beatrycze — uosobienie boskiej miłości i doskonałej cnoty.

„Czyściec” w dziele Dantego ukazuje nadzieję na moralną poprawę człowieka. To miejsce stanowi pomost między życiem na ziemi a Rajem. Dusze mogą tam odkupić swoje winy poprzez cierpienie oraz refleksję nad popełnionymi błędami.

Część III – Raj

„Raj” to trzecia i ostatnia część wielkiego dzieła Dantego Alighieri „Boska Komedia”. W tej części poeta, prowadzony przez Beatrycze, przechodzi przez dziewięć sfer niebiańskich. Każda z tych sfer odzwierciedla odmienne cnoty, takie jak mądrość, umiarkowanie czy odwaga. W trakcie tej podróży Dante doświadcza pełni zbawienia i odkrywa, że miłość boska stanowi najpotężniejszą siłę we wszechświecie.

Wędrówka rozpoczyna się na Księżycu i prowadzi przez planety układu słonecznego aż do Empyreum, gdzie przebywa Bóg. „Raj” ukazuje harmonię oraz sprawiedliwość Boską i stanowi kulminację duchowych poszukiwań poety. Spotkanie z Bogiem obdarza go wizją pełnego spełnienia duchowego.

Plan wydarzeń w 'Boskiej Komedii’

Boska Komedia, arcydzieło Dantego Alighieri, przedstawia fascynującą podróż przez zaświaty, rozpoczynającą się w ciemnym lesie. Zagubiony i pełen niepewności Dante napotyka trzy dzikie bestie: lwa, panterę oraz wilczycę. Te zwierzęta symbolizują ludzkie słabości i grzechy. W tym momencie pojawia się Wergiliusz, który staje się jego przewodnikiem.

W trakcie duchowej wędrówki Dante przemierza dziewięć kręgów piekielnych, spotykając dusze potępione za różnorodne występki. Każdy z tych kręgów ukazuje inny aspekt moralnego upadku człowieka, będąc alegorią konsekwencji naszych błędów.

Następnie bohater wstępuje do Czyśćca, gdzie przechodzi przez siedem tarasów odpowiadających siedmiu grzechom głównym. Tam spotyka dusze odpokutowujące swoje winy z nadzieją na osiągnięcie zbawienia.

Na końcu Dante dociera do Raju pod opieką Beatrycze. Razem odkrywają dziewięć sfer niebiańskich, poznając cnoty takie jak mądrość i umiarkowanie. Kulminacją tej wyprawy jest dotarcie do Empyreum oraz wizja Boga – chwila pełnej harmonii duchowej i spełnienia.

Dante Alighieri – autor i bohater 'Boskiej Komedii’

Dante Alighieri to jeden z najważniejszych twórców literatury włoskiej, znany przede wszystkim ze swojego epokowego dzieła „Boska Komedia„. W tej alegorycznej historii Dante wciela się w rolę głównego bohatera, który odbywa duchową podróż w poszukiwaniu zbawienia. Jako pielgrzym przemierza zaświaty, próbując odkryć prawdę i zdobyć zrozumienie.

Podróż w „Boskiej Komedii” prowadzi Dantego przez trzy krainy: Piekło, Czyściec i Raj. Każda z tych miejsc symbolizuje inny etap jego wewnętrznej wędrówki. W Piekle towarzyszy mu Wergiliusz, który jest uosobieniem rozumu oraz mądrości antyku. Dzięki niemu Dante poznaje znaczenie intelektualnego przewodnictwa wobec ludzkich grzechów.

W Czyśćcu przewodnikiem staje się Beatrycze, przedstawiająca boską miłość i wzorową cnotę. To ona prowadzi poetę ku pełnemu pojęciu miłości Bożej i odkupieniu duszy. Przemiana duchowa Dantego ilustruje proces oczyszczania poprzez pokutę oraz refleksję nad własnym życiem.

„Boska Komedia” nie tylko opisuje osobistą drogę autora, ale także stanowi krytykę społeczeństwa średniowiecznej Europy oraz nawołuje do moralnej introspekcji. Utwór podkreśla wagę wartości etycznych oraz wpływu religii na życie każdego człowieka.

Jakie są główne motywy i tematy 'Boskiej Komedii’?

Boska Komedia autorstwa Dantego Alighieri to arcydzieło pełne bogatych motywów i tematów, które od wieków fascynują czytelników. Głównym wątkiem jest duchowa podróż przedstawiająca przejście przez Piekło, Czyściec oraz Raj. Dzieło stanowi alegorię ludzkiego życia i naszej drogi do zbawienia.

Sprawiedliwość Boża to jeden z kluczowych tematów przewijających się w całej narracji. Dante ukazuje konsekwencje grzechów oraz nagrody za życie cnotliwe. W piekielnych kręgach dusze cierpią za swoje przewinienia, podczas gdy w Czyśćcu oczyszczają się z win. Raj jest symbolem ostatecznej pełni duchowej.

Grzechy główne i cnoty odgrywają ważną rolę w Boskiej Komedii. Każdy krąg piekła i taras czyśćcowy są przypisane do określonych grzechów lub cnót, co podkreśla dydaktyczny wymiar utworu. Miłość boska, jako najwyższa forma miłości, ukazana jest w Raju jako siła podtrzymująca wszechświat.

Alegoryczna natura dzieła umożliwia jego interpretację jako refleksję nad moralnością i etyką. Motyw sądu ostatecznego przypomina o nieuchronnym rozliczeniu każdej duszy przed Bogiem.

Symbolika i znaczące motywy w 'Boskiej Komedii’

Boska Komedia Dantego Alighieri to dzieło, które od wieków fascynuje czytelników swoją bogatą symboliką. Opowieść o podróży Dantego rozpoczyna się w mrocznym lesie, symbolizującym duchowe zagubienie i utratę moralnego kierunku. Trzy zwierzęta – lew, pantera i wilczyca – obrazują różnorodne grzechy oraz namiętności, które należy przezwyciężyć na drodze do zbawienia.

Wergiliusz reprezentuje rozum oraz antyczną mądrość. Jest przewodnikiem Dantego przez Piekło i Czyściec, co podkreśla istotność intelektualnego pojmowania ludzkich słabości. Z kolei Beatrycze uosabia boską miłość, prowadząc poetę do najwyższych sfer duchowych w Raju.

Dziewięć kręgów piekielnych ukazuje skutki różnych przewinień. Każdy z nich odkrywa inny aspekt moralnego upadku człowieka. Siedem tarasów czyśćca natomiast przedstawia proces pokuty z siedmiu grzechów głównych:

• pychy,
• zazdrości,
• gniewu,
• lenistwa,
• chciwości,
• obżarstwa,
• nieczystości.

Postacie takie jak Lucyfer czy Minos wzmacniają mitologiczne elementy dzieła oraz moralne przesłanie dotyczące konsekwencji grzechów. Alegoryczny charakter utworu umożliwia jego interpretację jako refleksję nad kondycją ludzkiej duszy i ścieżką do zjednoczenia z Bogiem.

Jakie znaczenie ma duchowa podróż w 'Boskiej Komedii’?

Duchowa wędrówka opisana przez Dantego Alighieri w „Boskiej Komedii” to kluczowy motyw, który nadaje dziełu uniwersalne i dydaktyczne walory. Przemiana wewnętrzna bohatera, przechodzącego od grzechu ku zbawieniu, jest centralnym elementem tej podróży. Jako pielgrzym, Dante odwiedza trzy krainy: Piekło, Czyściec i Raj, które obrazują różne etapy oczyszczania duszy.

W Piekle Dante spotyka konsekwencje ludzkich przewinień, co służy jako przestroga przed ich skutkami. Czyściec przedstawiany jest jako miejsce pokuty oraz nadziei na odkupienie win. Raj natomiast symbolizuje pełnię zbawienia oraz jedność z Bogiem. W tej duchowej podróży towarzyszą mu Wergiliusz, symbolizujący rozum, oraz Beatrycze, wcielenie boskiej miłości.

Alegoria ludzkiego życia podkreśla wagę moralności i wartości etycznych w poszukiwaniu prawdy oraz duchowego spełnienia. Podróż Dantego ukazuje jego osobistą drogę do zbawienia i zachęca do refleksji nad kondycją duszy ludzkiej oraz sensem istnienia.

Jakie są relacje między bohaterami w 'Boskiej Komedii’?

W „Boskiej Komedii” Dantego Alighieri relacje między postaciami odgrywają kluczową rolę w odkrywaniu symboliki i przesłania utworu. Najistotniejszym z tych związków jest relacja mistrza i ucznia, jaką tworzą Dante oraz Wergiliusz. Wergiliusz wciela rozum i starożytną mądrość, prowadząc Dantego przez Piekło i Czyściec, by pomóc mu zrozumieć konsekwencje grzechów. Gdy docierają do Raju, przewodnictwo przejmuje Beatrycze, będąca uosobieniem boskiej miłości i duchowej doskonałości. To podkreśla cel duchowej podróży Dantego – pełne zbawienie poprzez miłość do Boga.

Interakcje z postaciami takimi jak Francesca de Rimini w Piekle czy Lucyfer dodatkowo ilustrują różne oblicza ludzkiej natury oraz moralności. Te związki nie są jedynie narracyjne; mają również wymiar alegoryczny. Ukazują rozwój duchowy bohatera i podkreślają znaczenie etycznych wartości w dążeniu do prawdy i zbawienia. Dzięki temu „Boska Komedia” staje się głęboką refleksją nad kondycją człowieka oraz jego miejscem we wszechświecie.

„Boska Komedia” – Streszczenie szczegółowe

1. Plan wydarzeń

• Podróż rozpoczyna się w nocy z Wielkiego Czwartku na Wielki Piątek 1300 roku, kiedy Dante gubi się w mrocznym lesie, symbolizującym grzech.
• Z pomocą Wergiliusza, wysłanego przez Beatrycze, Dante wyrusza w podróż przez zaświaty.
• Piekło: Bohaterowie przechodzą przez dziewięć kręgów Piekła, począwszy od Limbo, przez kręgi grzechów niezachowania (zmysłowość, łakomstwo, skąpstwo, rozrzutność, gniew) oraz grzechów złego użycia rozumu (herezja, gwałt, oszustwo w Malebolge), aż po zdradę w zamarzniętym Kocycie, gdzie uwięziony jest Lucyfer.
• Czyściec: Po wydostaniu się z Piekła, Dante i Wergiliusz docierają do Góry Czyśćcowej. Przechodzą przez jej przedsionek, a następnie siedem tarasów oczyszczenia, gdzie dusze pokutują za siedem grzechów głównych.
• Raj Ziemski: Na szczycie Góry Czyśćcowej Wergiliusz żegna Dantego, a jego rolę przewodniczki przejmuje Beatrycze.
• Raj: Beatrycze prowadzi Dantego przez dziewięć sfer niebieskich, zamieszkanych przez zbawionych.
• Empireum: Ostateczny cel podróży, gdzie Dante, z pomocą Św. Bernarda, doświadcza mistycznej wizji Boga i jedności z Nim.

2. Czas i miejsce akcji

Akcja „Boskiej Komedii” rozgrywa się w ciągu zaledwie siedmiu dni, rozpoczynając się w nocy z Wielkiego Czwartku na Wielki Piątek 1300 roku (między 7 a 8 kwietnia), w symbolicznym okresie Wielkanocy, zwiastującej odrodzenie i nadzieję. Podróż Dantego prowadzi przez trzy królestwa zaświatów. Pierwsze z nich, Piekło, przedstawione jest jako potężny lej składający się z dziewięciu koncentrycznych kręgów, zlokalizowany w głąb ziemi, rozpoczynający się symbolicznie pod Jerozolimą. Następnie bohaterowie docierają do Czyśćca – majestatycznej góry w kształcie piramidy, wyłaniającej się z oceanu na antypodach Jerozolimy. Składa się ona z przedsionka, siedmiu tarasów pokutnych oraz Raju Ziemskiego na samym szczycie. Kulminacyjnym punktem wędrówki jest Raj, złożony z dziewięciu sfer niebieskich, krążących wokół Ziemi zgodnie z systemem Ptolemeusza, których zwieńczeniem jest nieruchome i niematerialne Empireum, ostateczna siedziba Boga.

3. Charakterystyka bohaterów

• Dante Alighieri: Główny bohater i narrator eposu, uosobienie całej ludzkości błądzącej w poszukiwaniu zbawienia. Przez całą podróż przechodzi głęboką transformację – od zagubionego grzesznika do mistyka, który dostępuje łaski poznania Boskiej miłości.
• Wergiliusz: Duch wielkiego rzymskiego poety, który towarzyszy Dantemu przez meandry Piekła i Czyśćca. Symbolizuje on ludzki rozum, pogańską filozofię i świecką mądrość, zdolną poprowadzić człowieka do progu zbawienia, jednak nie dalej.
• Beatrycze Portinari: Ukochana Dantego, postać, która staje się jego przewodniczką po Raju. Uosabia Boską Łaskę, Teologię i prawdziwą wiarę, wskazując drogę do najwyższych sfer duchowego poznania.
• Lucyfer: Upadły anioł, uwięziony w wiecznym lodzie na dnie Piekła, symbolizujący czyste zło, zdradę i negację. Pożera trzech największych zdrajców w historii – Judasza, Brutusa i Kasjusza.
• Charon: Przerażający przewoźnik dusz przez rzekę Acheront, oddzielającą świat żywych od Piekła.
• Minos: Sędzia piekielny o wężowym ogonie, który decyduje o miejscu kary dla potępionych dusz.
• Katon Młodszy: Surowy strażnik przedsionka Czyśćca, symbolizujący cnotę wolności i prawości.
• Św. Bernard z Clairvaux: Mnich i wybitny teolog, który prowadzi Dantego w najwyższych sferach Raju, reprezentując mistyczne oświecenie i bezpośrednie poznanie Boga.
• Inne postacie: Plejada postaci historycznych, mitologicznych i biblijnych, takich jak Homer, Horacy, Kleopatra, Parys, Francesca da Rimini, Mahomet, Ulisses, Judasz, Brutus, Kasjusz i wielu innych, których Dante spotyka na swojej drodze, tworząc bogatą panoramę ówczesnego świata.

4. Problematyka

• Zepsucie Kościoła i polityki: Dante w swoim poemacie ostro krytykuje współczesne mu społeczeństwo, w szczególności moralny upadek Florencji i skorumpowanie hierarchii kościelnej, co objawia się umieszczeniem wielu realnych postaci w Piekle.
• Granice ludzkiego rozumu i rola wiary: Utwór analizuje zdolność rozumu (symbolizowanego przez Wergiliusza) do prowadzenia człowieka, podkreślając jednocześnie, że do pełnego zrozumienia Boskiej prawdy i osiągnięcia zbawienia niezbędna jest wiara i łaska (reprezentowane przez Beatrycze).
• Natura grzechu i sprawiedliwości: Poemat zgłębia naturę różnych grzechów, od zmysłowych po zdradę, i bada, w jaki sposób Boska sprawiedliwość wymierza kary, które często są symbolicznym odzwierciedleniem popełnionej winy.
• Droga do odkupienia i oczyszczenia: Centralnym problemem jest możliwość duchowego wzrostu i wyzwolenia się od grzechu, przedstawiona jako trudna i wymagająca droga przez Czyściec, prowadząca do ostatecznego zbawienia.

5. Kluczowe wątki

• Wątek pielgrzymki duchowej: Cały poemat jest metaforą wewnętrznej podróży duszy ludzkiej, która dąży do poznania Boga i osiągnięcia duchowej doskonałości, przechodząc przez etapy błędu, pokuty i łaski.
• Wątek miłości: Analiza różnych rodzajów miłości – od niszczącej miłości zmysłowej (Francesca da Rimini), przez wzniosłą miłość duchową (Beatrycze), aż po najwyższą formę Boskiej Miłości, która jest siłą napędową wszechświata.
• Wątek sprawiedliwości i miłosierdzia: Utwór konsekwentnie ukazuje, jak Boska sprawiedliwość rozlicza każdego człowieka z jego uczynków, jednocześnie podkreślając nieskończone miłosierdzie, które oferuje drogę do pokuty i odkupienia.
• Wątek krytyki społecznej i politycznej: Dante wplata w swoją wizję zaświatów ostre komentarze dotyczące współczesnych mu wydarzeń politycznych, zepsucia moralnego Florencji i dekadencji władz kościelnych, często umieszczając prominentne postacie w Piekle.

6. Motywy

• Podróż: Centralny i wszechobecny motyw, symbolizujący duchową pielgrzymkę duszy ludzkiej w poszukiwaniu sensu, prawdy i zbawienia.
• Grzech i kara: Dokładne przedstawienie niezliczonych rodzajów grzechów i odpowiadających im kar, które często stanowią dosłowne lub symboliczne odbicie popełnionej winy.
• Boska Sprawiedliwość i Miłosierdzie: Powszechne w całym poemacie ukazanie, że każdy zasługuje na adekwatne miejsce w zaświatach, lecz zawsze istnieje szansa na odkupienie i oczyszczenie.
• Miłość: Od miłości tragicznej i zmysłowej (historia Franceski da Rimini i Paola Malatesty), przez miłość idealną (Beatrycze), aż po transcendentną miłość boską, która jest siłą napędową wszechświata („Miłość, co wprawia w ruch słońce i gwiazdy”).
• Odkupienie i oczyszczenie: Droga przez Czyściec stanowi potężną metaforę procesu duchowego rozwoju, uwalniania się od ciężaru grzechu i przygotowania do wiecznej szczęśliwości.
• Alegoria: Cały poemat jest misternie skonstruowaną alegorią, gdzie każda postać, miejsce i wydarzenie posiada głębokie znaczenie symboliczne, wykraczające poza dosłowną interpretację.

7. Streszczenie szczegółowe utworu

„Boska Komedia”, monumentalny poemat epicki autorstwa Dantego Alighieri, stanowi alegoryczną odyseję przez sfery zaświatów, będącą zarazem panoramicznym ujęciem średniowiecznej teologii, filozofii i kultury. Rozpoczynająca się w Wielki Piątek 1300 roku, w mrocznym lesie symbolizującym zagubienie i grzech, opowieść ukazuje duchową transformację głównego bohatera – samego Dantego. Początkowo drogę do światłości blokują mu trzy drapieżne bestie: Pantera (zmysłowość), Lew (pycha) i Wilczyca (chciwość).

W chwili zwątpienia pojawia się duch rzymskiego poety Wergiliusza, wysłany przez ukochaną Beatrycze. Wergiliusz, uosobienie Rozumu i ludzkiej mądrości, podejmuje się misji poprowadzenia Dantego przez czeluście Piekła i stoki Czyśćca, obiecując, że wprowadzi go na próg Raju. Przed bramą Piekła wita ich złowieszczy napis „Porzućcie wszelką nadzieję, wy, którzy tu wchodzicie”. Za nią znajduje się przedsionek, gdzie wiecznie cierpią dusze niezdecydowanych i obojętnych, kąsane przez owady i goniące za bezcelowym proporcem. Po przeprawie przez rzekę Acheront, pod dowództwem przewoźnika Charona, bohaterowie wkraczają do właściwego Piekła.

Piekło podzielone jest na dziewięć koncentrycznych kręgów, a każdy z nich przeznaczony jest dla innego rodzaju grzeszników. W pierwszym kręgu, zwanym Limbo, przebywają szlachetni poganie, tacy jak Homer, Horacy czy sam Wergiliusz. Nie cierpią oni fizycznych mąk, lecz ich karą jest niemożność oglądania Boga. Kolejne kręgi to kręgi grzechów niezachowania: drugi dla zmysłowych, miotanych wiecznym wichrem (m.in. Kleopatra, Francesca da Rimini); trzeci dla łakomych, dręczonych deszczem i gradem przez psa Cerbera; czwarty dla skąpych i rozrzutnych, popychających ogromne ciężary; piąty dla gniewnych, pogrążonych w bagnistym Styksie. Poeta spotyka tu wielu znanych Florentyńczyków i postacie mitologiczne, a sędzia Minos decyduje o ich losie.

Po przejściu przez miasto Dis, strzeżone przez demony, Dante i Wergiliusz wkraczają w kręgi grzechów złego użycia rozumu. Szósty krąg to miejsce dla heretyków, spoczywających w płonących grobach. Dalej, w siódmym kręgu, cierpią gwałtownicy, podzieleni na rejony: przeciw bliźniemu (zanurzeni w rzece gorącej krwi Flegeton, pilnowani przez Centaurów), przeciw sobie (samobójcy przemienieni w drzewa, atakowane przez Harpyje) i przeciw Bogu (bluźniercy, sodomici, lichwiarze na płonącym piasku). Poeta spotyka tu m.in. swojego mistrza, Brunetta Latiniego. Drogę do ósmego kręgu otwiera im potwór Gerion, symbol oszustwa, na którego grzbiecie zstępują niżej.

Ósmy krąg Piekła, zwany Malebolge, to obszar podzielony na dziesięć czeluści dla oszustów. W kolejnych czeluściach cierpią uwodziciele, pochlebcy, symoniacy, wróżbici, przekupni urzędnicy, obłudnicy (w ołowianych kapach), złodzieje (podlegający ciągłym metamorfozom), zdradzieccy doradcy (zamknięci w płomieniach), siewcy niezgody (okaleczani) oraz fałszerze (dręczeni chorobami). Każde spotkanie z potępionymi to dla Dantego lekcja o naturze grzechu i Boskiej sprawiedliwości. W dziewiątym, najgłębszym kręgu Piekła, zwanym Kocytem, uwięzieni są zdrajcy, zamarznięci w jeziorze lodowym. Podzielony jest on na cztery strefy: Kaina (zdrajcy bliskich), Antenora (zdrajcy ojczyzny), Ptolomea (zdrajcy gościnności) i Giudecca (zdrajcy dobroczyńców).

W samym centrum Piekła, na dnie Giudecy, tkwi trójgłowy Lucyfer, uwięziony w lodzie, pożerający w swoich paszczach trzech największych zdrajców wszech czasów: Judasza, Brutusa i Kasjusza. Dante i Wergiliusz przechodzą przez tunel u stóp Lucyfera, wydostając się na drugą półkulę, gdzie wznosi się Góra Czyśćcowa.

Czyściec to miejsce oczyszczenia dusz, które mają nadzieję na zbawienie. Na przedsionku góry Dante spotyka Katona, strażnika Czyśćca, który pozwala im kontynuować podróż po symbolicznym obmyciu. W przedsionku przebywają dusze tych, którzy zwlekali z nawróceniem. Sama góra składa się z siedmiu tarasów, z których każdy odpowiada jednemu z siedmiu grzechów głównych: pychy (dusze dźwigające głazy), zazdrości (z zaszytymi powiekami), gniewu (spowite w dym), lenistwa (biegające w pośpiechu), chciwości i rozrzutności (leżące twarzą do ziemi), nieumiarkowania w jedzeniu i piciu (cierpiące głód i pragnienie) oraz zmysłowości (oczyszczające się w ogniu). Na każdym tarasie dusze podziwiają przykłady cnoty przeciwnej i kary za dany grzech, a Dante uczy się znaczenia pokory i pokuty.

Na szczycie Góry Czyśćcowej znajduje się Raj Ziemski (Eden). Tutaj misja Wergiliusza dobiega końca, gdyż rozum ludzki nie może prowadzić dalej. W tym momencie pojawia się Beatrycze, uosobienie Boskiej Łaski i Teologii, przejmując rolę przewodniczki Dantego w Raju. Pod jej przewodnictwem Dante wyrusza w podróż przez dziewięć sfer niebieskich Raju, ułożonych według ptolemejskiego systemu geocentrycznego. W kolejnych niebiosach – Księżycu, Merkurym, Wenus, Słońcu, Marsie, Jowiszu, Saturnie, Gwiazdach Stałych i Primum Mobile – spotyka dusze o różnym stopniu świętości: tych, którzy złamali śluby, ambitnych, kochanków, mędrców (jak Tomasz z Akwinu), męczenników, sprawiedliwych władców, kontemplacyjnych oraz aniołów.

Ostatecznym celem podróży jest Empireum, nieruchome, niematerialne niebo, będące samą siedzibą Boga. Tutaj Beatrycze ustępuje miejsca Św. Bernardowi z Clairvaux, symbolizującemu mistyczne oświecenie, który pomaga Dantemu dostąpić łaski bezpośredniego oglądania oblicza Boga. W tej kulminacyjnej wizji Dante doświadcza jedności z Boską Miłością, która jest siłą napędową całego kosmosu. Ostatnie wersy poematu podkreślają, że jego własna wola stała się zgodna z tą Boską Miłością, kończąc jego epicką podróż duchową.