Szczeliny istnienia

"Jeżeli istnienie jest wartością, to wiśnia, realizuje tę wartość, podobnie jak i my własnym istnieniem ją wcielamy. Można więc wskazać pewien wspólny nam obszar wartości. I nie jest ważne, czy wiśnia wie o tym, czy nie. Chodzi o fakty. Jeśli istnienie jest wartością, to niezależnie od tego, czy myślimy o tym, czy nie, istniejąc wspólnie z wiśnią, tę wartość wcielamy." – egzystencjalny konkret to podstawa rozważań w „Szczelinach istnienia”.

Joanna Brach-Czaina wprowadza nas w filozofię codzienności, która bierze się z zadumy nad tym, co znajduje się wokół nas i czego doświadczamy. Fakt istnienia upływa na drobiazgach. Z pozoru błahe czynności, takie jak wynoszenie śmieci, ścielenie łóżka, zmywanie naczyń czy obcinanie paznokci ma wymiar egzystencjalny i metafizyczny. Autorka dopatruje się sensu istnienia zarówno w rodzeniu i umieraniu jak i w jedzeniu czy codziennym krzątaniu się po domu. Jeśli tylko zechcemy przystanąć, na chwilę zamilknąć, pozwolimy sobie na analizę - przedmioty codziennego użytku, zdarzenia potoczne, sytuacje oczywiste i swojskie drobiazgi przemówią.

„Szczeliny istnienia” to filozofia życia pisana wierszem. Brach-Czaina ubiera prawdy w proste słowa, co sprawia, że rozumiemy z nich znacznie więcej niż zazwyczaj. Pełnię głębi ukazuje w subtelny, a zarazem bardzo czytelny sposób. Osobną część książki stanowią rozważania o roli kobiety. Wydany po raz pierwszy w 1992 roku esej  był wielkim wydarzeniem literackim i zyskał miano książki kultowej, a nawet „biblii feminizmu”.

Przy przewodnictwie autorki rozkładamy codzienność na czynniki pierwsze, odkrywając jednocześnie właściwie sens istnienia. Filozofka przekonuje, że właśnie w krzątactwie i powtarzalnej zrytualizowanej codzienności tkwi sens, istota jak również piękno naszej egzystencji – to detal „wyznacza światu perspektywę”. „Szczeliny istnienia” to pozycja obowiązkowa dla każdego humanisty.

Jolanta Brach-Czaina pisała o sobie: „Jolanta, córka Ireny, wnuczka Bronisławy, prawnuczka Ludwiki”, podkreślając tym samym kobiecy rodowód skazany na zapomnienie. Była profesorką filozofii. Wielokrotnie współtworzyła pozycje książkowe z pogranicza estetyki oraz filozofii sztuki, czy też kultury. W 1994 roku "Szczeliny istnienia" uhonorowano nagrodą Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek. W jej bibliografii znajdują się też, między innymi, takie pozycje jak: "Twórczy odbiór sztuki", "Błony umysłu" oraz "Estetyka pragnień". Zmarła 16 marca 2021r.