Rivarol

Antoine de Rivarol (1753-1801) był jednym z najciekawszych francuskich myślicieli schyłku XVIII wieku. Zyskał sławę, stając w intelektualne szranki z tuzami epoki oświecenia. Wyróżniał się błyskotliwością umysłu i bezkompromisowością pióra. Należał do grona najgłośniejszych krytyków rewolucji francuskiej. Kładł podwaliny pod myśl konserwatywną tego burzliwego okresu, choć z czasem został w dużej mierze niesłusznie zapomniany. Jego postać przypomniał po ponad 150 latach czołowy pisarz dwudziestego stulecia Ernst Jnger (1895-1998). Odnalazł on w dorobku Rivarola także w prezentowanych w tym tomie jego maksymach nie tylko wielką literacką klasę, ale i aktualność rozważań o postawie konserwatywnej w przełomowych czasach. Pisząc o nim, Jnger przedstawiał zarazem także swoje własne idee i przekonania. Dzieło to jest zatem ważną prezentacją myśli dwóch wybitnych i wciąż inspirujących autorów.

Osobliwość idei Rivarola nie zasadza się na ich nowości ani na zaskakującym charakterze rozwiązań. Są raczej ideami wykształconego Europejczyka tamtej epoki. W wielu jej najlepszych umysłach i najbardziej odpowiedzialnych duchach odnajdziemy, jak u Rivarola, życzenie, aby zachować więź z przeszłością i budować dalej na podstawowych konturach dawnej kultury. To życzenie ożywia się coraz bardziej wraz z rozwojem sił rewolucyjnych i wraz z obserwacją wydarzeń paryskich. Tu zaznacza się ssący wir, który zdaje się prowadzić ku bezgraniczności, być może ku barbarzyństwu. Koncentracja jest tak przemożna, że da się przewidzieć ogromne eksplozje, wielkie zniszczenia. Swój cień rzucają już przyszłe wojny narodowe. W tym chaosie załamania, ale i początków, w których uwalniają się idee teologiczne, filozoficzne, narodowe, społeczne, romantyczne, próbując tworzyć systemy, klasyczna postawa należy do tych, które w najmniejszym stopniu liczyć mogą na namiętną akceptację. W swoim dążeniu do zachowania równowagi między więzią a wolnością musi narazić się zarówno lewicy, jak i prawicy.