Ze wstępu Autora
Pierwotny pomysł przyświecający powstaniu książki, którą obecnie trzymają Państwo w rękach, był zasadniczo odmienny od rezultatu końcowego. Zamierzałem mianowicie „popełnić” krótką, zwartą pracę poświęconą szwedzkiej artylerii nadbrzeżnej doby zimnej wojny. Już podczas wstępnych badań ujawniły się wszelkie wady takiego podejścia. Szwecja bowiem, w odróżnieniu od Polski, która w XX wieku trzykrotnie się odradzała, legitymuje się znacznie dłuższym okresem państwowej, instytucjonalnej, politycznej, społecznej, a także intelektualnej i socjalnej stabilności.
Ograniczenie wywodu do artylerii nadbrzeżnej i to jeszcze tylko w okresie zimnej wojny doprowadziłoby do zasadniczego spłycenia zagadnienia w wymiarze historyczno strategicznym nawet wobec poprawnego zaprezentowania warstwy taktyczno-technicznej. Z kolei wyrwanie artylerii nadbrzeżnej z całego systemu obronnego nadałoby pracy jedynie ciekawostkowy charakter.
Narracja została więc rozszerzona i w czasie, i w przestrzeni. Sięgnąłem mianowicie ku początkom szwedzkiej epoki stabilności i rozwoju, która rozpoczęła się wraz z zakończeniem wojen napoleońskich, a rozważaniami objąłem całość wysiłku fortyfikacyjnego. Wznoszenie umocnień starałem się osadzić w kontekście militarnym. Taki ogląd doprowadził do postawienia tezy, że w okresie rozpoczynającym się około roku 1860, a trwającym do zakończenia zimnej wojny, fortyfikacje stanowiły jeden z kluczowych elementów systemu obronnego państwa. Były narzędziem umożliwiającym skompensowanie słabości demograficznej w starciu z silniejszym przeciwnikiem. Niezmiennie była nim przy tym – nawet jeżeli oficjalnie tego nie artykułowano – Rosja realizująca cele imperialne bądź to pod dwugłowym czarnym orłem, bądź pod czerwoną gwiazdą
Wracając do zagadnienia wiodącego. Szwedzkie umocnienia przedstawione zostały w sposób systemowy zarówno w wymiarze operacyjno-taktycznym, jak i społeczno-politycznym, łącznie z ewolucją w czasie poszczególnych obiektów i koncepcji. Nie chcąc rozbudowywać pracy do rozmiarów całościowej monografii szwedzkiego systemu obronnego, niektóre wątki niezwiązane bezpośrednio z budownictwem obronnym przedstawiłem ogólnie. Inne z kolei, które uznałem za ciekawe z punktu widzenia polskiego czytelnika, rozbudowałem, ale wyprowadziłem poza tekst główny w formie dołączonych do poszczególnych rozdziałów „Detali”. Starałem się w ten sposób wypełnić, choćby częściowo, lukę istniejącą w polskiej literaturze, a dotyczącą szwedzkiej wojskowości z epok innych niż karoliańska.
W „Detalach” nakreśliłem też zagadnienia związane z ogólną historią fortyfikacji, które pozwalają osadzić wysiłki szwedzkie w kontekście europejskiego budownictwa obronnego. Tam też umieściłem dane niektórych okrętów będących „dawcami” artylerii dla fortyfikacji (charakterystyczne dla Szwecji wielokrotne wykorzystanie tego samego sprzętu), informacje dotyczące organizacji wybranych związków taktycznych i oddziałów szwedzkich sił zbrojnych, większość „materiału sprzętowego”, a także kilka biogramów. Mam nadzieję, że takie ujęcie tematu spotka się ze zrozumieniem Czytelników. Nadmieniam też, że niniejszy tom można zarówno czytać odrębnie, jak i zestawić z pracą Szwedzka broń pancerna 1920–1989. Organizacja. Przegląd konstrukcji (Warszawa 2020).
Zapraszamy do lektury
