Golgota Narodów. Opowieść o życiu w łagrach i ucieczce z Workuty

"Golgota narodów" to przejmujące wspomnienia młodego Polaka, który w maju 1940 roku, mając 15 lat, wpadł w ręce NKWD przy próbie nielegalnego przekroczenia granicy rumuńskiej. Usiłował przedostać się do Francji, do formującego się tam Wojska Polskiego. Kolejne 7 lat spędził w różnych więzieniach i łagrach na terenie ZSRR. Najpierw jako nieletni w koloniach karnych, później w straszliwych obozach pracy niewolniczej. Jego gehennę zakończyła udana ucieczka z Workuty – rzecz powszechnie uznawana za niemożliwą do dokonania.
Książka zaskakuje niezwykle plastycznym, niemal fotograficznym, opisem życia w sowieckich obozach koncentracyjnych. Jednocześnie ukazuje ogrom cierpień zadanych milionom niewinnych ludzi przez zbrodniczy system komunistyczny. Nie jest to jednak sucha i monotonna relacja. Akcja toczy się szybko i ma swoją dramaturgię. Jak twierdzi większość dotychczasowych czytelników – książka wciąga i trudno się od niej oderwać. Dodatkowy walor wnosi ponad 200 archiwalnych fotografii i map ilustrujących realia świata z jakim przyszło się zmierzyć autorowi. Równolegle do opisu własnych przeżyć i obserwacji autor przybliża czytelnikowi historyczne i polityczne tło zjawisk i wydarzeń, których ofiarą padli nie tylko Polacy, ale wszystkie narody zamieszkujące ogromne obszary Europy i Azji „uszczęśliwione dobrodziejstwami” rewolucji socjalistycznej i władzy Stalina.
W chwili, gdy książka trafia do Czytelnika - późną wiosną 2022 - opisane w niej mechanizmy zbrodni, terroru i zakłamania, składające się na metody sprawowania władzy w sowieckiej Rosji, okazują się nadal aktualne. Czytając te wspomnienia można lepiej zrozumieć stan ducha realizatorów zbrodniczej polityki obecnego dyktatora Rosji oraz postawy większej części współczesnego społeczeństwa rosyjskiego. W świetle dokonującej się agresji Rosji na Ukrainę, celne refleksje autora nadają jego pracy przerażająco aktualny walor.
Pierwszy rękopis wspomnień skonfiskował autorowi Urząd Bezpieczeństwa podczas aresztowania w 1950 roku. Po wyjściu z peerelowskiego więzienia Gajdziński odtwarzał je ostrożnie, ukrywając w różnego rodzaju skrytkach kolejne rozdziały. Praca została ukończona w drugiej połowie lat 80. Dzieło było jednak zbyt obszerne jak na możliwości druku w wydawnictwach podziemnych. Autor zmarł wkrótce po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Tekst uległ rozproszeniu. Część znajdowała się w ręku jego syna, druga była w posiadaniu współpracowników podziemnego wydawnictwa „Przedświt”, które kilka lat wcześniej próbowało książkę wydać. Po wielu latach udało się tekst scalić i zredagować. W rezultacie wspomnienia zostały przygotowane do druku i wydane w niewielkim nakładzie dopiero w 2021 roku. Książka została przyjęta bardzo dobrze i nakład rozszedł się całkowicie. Pozytywne recenzje specjalistów i entuzjastyczne opinie czytelników zdecydowały o przygotowaniu drugiego wydania wzbogaconego o ikonografię i wydrukowaniu go w przyzwoitym nakładzie.
Przykładowe opinie:
"Ta książka jest wyjątkowa. (…) fotograficzną wręcz pamięć autora wspomagają w tekście fragmenty będące efektem lektur autora i czerpanych z wielu źródeł informacji, przy czym są one wyraźnie oddzielone, co pozwala porównać wspomnienia Gajdzińskiego ze sławnym Archipelagiem GUŁag Aleksandra Sołżenicyna." - Krzysztof Masłoń, „Do Rzeczy”
"Szacunek dla autora, to powinna być lektura obowiązkowa w Polsce i Rosji"
"Niesamowity dokument i obraz czasów sowieckiego totalitaryzmu, autor i bohater przeżyć budzi podziw i szacunek w tym "piekle na ziemi".