Dzieła literackie. Edycja krytyczna. Synowie ziemi

W powieści mojej Synowie ziemi próbowałem poruszyć kwestię tej malarii psychicznej. Malaria! Zarazek złości, zjadliwości, nienasyconych pragnień i aspiracji, straszna zaraza ludzi niemocnych, a którzy przecież mają w sobie jakąś iskierkę, coraz głębiej przegryza swym jadem nie tylko nasze życie umysłowe, ale jad swój wszczepia w całe społeczeństwo.

S. Przybyszewski, Do redakcji Głosu w Warszawie.

Przyczynek do psychologii biednego człowieka, 1903 Uświęciłem kobietę, postawiłem ją na piedestale najbardziej uszlachetnionego człowieczeństwa - a w zamian jedno mi się należy: Gdy umrę, winny kobiety moją trumnę ponieść na swych barkach do grobu!

S. Przybyszewski, O kobiecie, odczyt, 1927

Ogólnopolski zespół uczonych pod kierunkiem prof. dr hab. Gabrieli Matuszek-Stec z Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego przygotowuje 11-tomową krytyczną edycję Dzieł literackich Stanisława Przybyszewskiego w ramach ministerialnego Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki. To edycja długo wyczekiwana. Dzieła zebrane przywódcy polskiego modernizmu nigdy nie ukazały się w języku polskim (w latach 20. XX wieku takie przedsięwzięcie realizował Instytut Wydawniczy Lektor, ale śmierć pisarza je przerwała), podczas gdy Niemcy udostępnili w ośmiotomowej edycji niemieckie utwory genialnego Polaka w latach 90. XX wieku.

Stanisław Przybyszewski to jeden z najbardziej wyrazistych twórców modernistycznych, który zaznaczył swe miejsce w polskiej i niemieckiej literaturze. Już za życia stał się legendą - przez Strindberga nazwany genialnym Polakiem, w środowisku berlińskim określany mianem króla bohemy i nowego mesjasza literatury, w Polsce uznany został za inicjatora modernistycznego zwrotu w literaturze, wielką sławą cieszył się w Rosji i krajach słowiańskich. Edycja, która wychodzi w Wydawnictwie Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, obejmuje wszystkie utwory literackie Przybyszewskiego powstałe w języku polskim: poematy prozą, powieści, opowiadania, dramaty oraz towarzyszące tym utworom autorskie wstępy, a także inedita i drobne przekłady. W przypadku niemieckich pierwodruków przeprowadzono porównanie obu wariantów utworów, fragmenty zmienione lub opuszczone w polskich wydaniach zostały przetłumaczone na język polski i zamieszczone w aparacie krytycznym. Każdy tom zawiera rozbudowany dodatek krytyczny i obszerny wstęp historycznoliteracki, ale edycja jest przyjazna dla wszystkich czytelników, zarówno znawców, jak i zwykłych fanów literatury.