Afera MOCR-Trust 1921-1927

Działalność sowieckich służb specjalnych, wokół których narosło wiele
legend, wzbudza-pomimo ograniczeń wynikających z braku szerszego dostępu do
archiwów rosyjskich - duże zainteresowanie wśród historyków i wszelkiego rodzaju
ekspertów. Jest to przede wszystkim spowodowane tym, iż niewątpliwie należały
one do grona najlepszych, a co za tym idzie najbardziej niebezpiecznych organów
wywiadu i kontrwywiadu na świecie. Wiele operacji, które zostały przez nie
przeprowadzone, ze względu na użyte mechanizmy i narzędzia, na trwałe weszło do
kanonów sztuki służb specjalnych. Szczególne miejsce w pracy kontrwywiadu ZSRS
zajmuje przeprowadzona z dużym rozmachem afera MOCR-Trust. Jak wynika z
dotychczasowych ustaleń, była ona prowadzona przez około siedem lat i
doprowadziła do rozbicia rosyjskiej białej emigracji oraz do likwidacji na
pewien czas struktur wywiadów strategicznych: Polski, Francji, Wielkiej
Brytanii, Finlandii, Łotwy i Estonii, które działały na kierunku
sowieckim.
Dlatego dobrze się stało, że dr hab. Andrzej Krzak podjął się
udanej próby rekonstrukcji tej jednej z najważniejszych operacji
dezinformacyjnych, przedstawiając jej przebieg w szerszym kontekście, a także w
odniesieniu do innych, mniej znanych afer inspiracyjnych służb specjalnych
Związku Sowieckiego. (...)
Autor w sposób kompetentny i interesujący, z dużą
swobodą oraz szeroką znajomością problematyki służb specjalnych ZSRS okresu
międzywojennego wprowadza czytelnika w świat tajnych operacji sowieckich. Nie
będzie truizmem stwierdzenie, że były to działania niezwykle złożone, których
skutki odczuwalne są do naszych czasów i mają niewątpliwie istotny wpływ na
współczesne operacje zarówno kontrwywiadu, jak i wywiadu Federacji
Rosyjskiej.